بررسی شاخص دمایی- رطوبتی (thi) و تأثیر آن بر عملکرد گاوهای شیری در استان اصفهان

این پژوهش به منظور بررسی وقوع تنش حرارتی در گاوهای شیری استان اصفهان در ماه های مختلف از تیر 1391 تا مهر 1392 انجام شد. شاخص دمایی- رطوبتی (thi)، شاخصی بر مبنای رطوبت نسبی و دمای محیط است که برای تعیین میزان تنش حرارتی در گاو شیری به کار می رود. در این پژوهش، از 8 فرمول مختلف thi برای تجزیه و تحلیل اثرات ماهیانه و سالانه دما و رطوبت و تأثیر آن ها بر تولید شیر و ترکیبات آن (چربی و پروتئین) استفاده شد. اطلاعات دمایی در این پژوهش با استفاده از دماسنج و رطوبت سنج دارای دیتالاگر نصب شده در 7 گاوداری استان اصفهان ثبت شد. مدت زمان ثبت دما و رطوبت هر 15 دقیقه یک بار تنظیم و میانگین ماهانه و سالانه thi به دست آمد. بر این اساس بیشینه میزان thi در تمامی شاخص ها، تیر ماه و کمینه میزان آن در دی ماه بود. میزان این شاخص ها از اردیبهشت ماه شروع به افزایش کرده و در تیر ماه به بیش ترین سطح آن رسید. در اواسط مهر ماه این شاخص به کم تر از آستانه تنش حرارتی رسید. در محاسبه thi در مناطق مرطوب و خشک عامل مهم تأثیرگذار در این شاخص به ترتیب رطوبت و دمای دماسنج خشک است. از آن جایی که اصفهان در آب و هوای خشک و بیابانی قرار دارد، thi 5 به عنوان بهترین شاخص از بین آن 8 شاخص دمایی- رطوبتی انتخاب شد. آستانه شروع تنش حرارتی در thi 5، 65 بود به طوری که میزان کاهش تولید شیر برآورد شده به ازای هر واحد افزایش از حد آستانه 5/0 کیلوگرم بود. بر اساس این شاخص حد آستانه تنش حرارتی در چهار ماه خرداد، تیر، مرداد و شهریور بالاتر بود. هم سو با یافته های پیشین در پژوهش حاضر یک رابطه منفی بین تولید شیر و thi وجود داشت. در فصل زمستان با میانگین thi برابر 49/1 میانگین تولید شیر 38/5 کیلوگرم بود در حالی که در تابستان و با شروع تنش حرارتی (70/8 =thi ) تولید شیر 2/4 کیلوگرم کم تر شده و به 36/1 رسید. میانگین تولید شیر در مرداد ماه به کمترین حد خود رسیده (35/6 کیلوگرم در روز) به طوری که این کاهش سطح تولید به جز در شهریور ماه با تمام ماه های سال معنی دار بود.